Jeśli oddamy książkę do biblioteki, ludzie zamiast kupić ją od nas, wypożyczą ją z biblioteki...

Wydawało mi się, że na tej liście figuruje również Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu. Czy aby zamieszczona lista na pewno jest kompletna?

Poniedziałek, 19 października 2009
Egzemplarz obowiązkowy - nowe działania
Komunikat Polskiej Izby Książki

Polska Izba Książki wydała komunikat dotyczący bieżącej sytuacji prac nad zmianami zasad dotyczących egzemplarza obowiązkowego. Jego treść publikujemy poniżej:

„Od dłuższego czasu Polska Izba Książki postuluje wprowadzenie zmian w przepisach o egzemplarzu obowiązkowym. Po spotkaniu 25 lutego w Bibliotece Narodowej, podczas którego doszło do pierwszej szerszej debaty między bibliotekarzami a wydawcami w sprawie ograniczenia liczby egzemplarzy obowiązkowych, obie strony postanowiły kontynuować dyskusję w tej sprawie.

Konkretnym wnioskiem wynikającym z podjętej dyskusji było powołanie Zespołu Roboczego, który po raz pierwszy spotka się 26 października w Bibliotece Narodowej. Rada Polskiej Izby Książki zaprosiła do Zespołu Sławomira Górzyńskiego, redaktora naczelnego wydawnictwa DiG i prezesa Związku Wydawców Polskich, Henryka Podolskiego, dyrektora Wydawnictwa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i prezesa Stowarzyszenia Wydawców Szkół Wyższych, Józefa Skrzypca, prezesa wydawnictwa Bellona oraz Piotra Dobrołęckiego, wiceprezesa PIK. Rada PIK zaprosiła do udziału w pracach zespołu również Macieja Hoffmana, dyrektora generalnego Izby Wydawców Prasy.


Polskie Towarzystwo Wydawców Książek delegowało Anielę Topulos i Antoniego Szperlicha, członków zarządu głównego PTWK.

Ze strony Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich członkami Zespołu zostali: Barbara Budyńska, Artur Jazdon, Hanna Kęsicka, Ewa Kobierska-Maciuszko, Renek Mendruń, Joanna Pasztaleniec-Jarzyńska, Krystyna Saletra i Mirosław Supruniuk. W posiedzeniu Zespołu Roboczego weźmie też udział Elżbieta Stefańczyk, przewodnicząca STP. Na spotkanie został zaproszony również Tomasz Makowski, dyrektor Biblioteki Narodowej.

Według szacunków, jakie ostatnio zostały opublikowane - roczna wartość egzemplarzy obowiązkowych, jakie zobowiązani są przekazywać wydawcy do uprawnionych bibliotek wynosi 11 mln zł w cenach zbytu, co jest bliskie kwocie 20 mln zł w cenach detalicznych.

W odpowiedzi na ankietę skierowaną do wydawców w połowie tego roku zgłoszono szereg postulatów, z których najważniejsze brzmiały:
- zmniejszenie liczby bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy
obowiązkowych
- ograniczenie tytułów tylko do nowości
- określenie zakresu specjalizacji bibliotek
- umożliwienie zaliczenia darowizn do kosztów uzyskania przychodów bez VAT
- wysyłka raz w roku ograniczająca czas i koszty
- możliwość wysyłki za pośrednictwem firmy kurierskiej

Dodajmy, że na stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego znajduje się projekt planowanych zmian w przepisach prawnych odnoszących się do sfery kultury. Czytamy tam o proponowanych zmianach w ustawie z dnia 7 listopada 1996 roku o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych, a mianowicie: "Proponuje się przeniesienie przepisów zawartych w ustawie o obowiązkowym egzemplarzu bibliotecznym do ustawy o
bibliotekach jako odrębnego rozdziału", a także, że " postulowane jest doprecyzowanie przepisów poprzez usprawnienie procedury jego [egzemplarza obowiązkowego] przekazywania (możliwość przekazywania niektórych pozycji w wersji elektronicznej) i ograniczenie ilości bibliotek uprawnionych do jego otrzymywania (z reguły jest to 17 bibliotek). Obecny system jest - z jednej strony - kosztowny dla wydawców (zwłaszcza w przypadku pozycji wydawanych w małym nakładzie), z drugiej zaś strony - powoduje, że biblioteki otrzymują bardzo liczne tytuły, których terminowa ewidencja powoduje liczne problemy.
Proponuje się dodanie w art. 3 ust. 5 ustawy przepisu o możliwości przekazywania niektórych pozycji w wersji elektronicznej oraz nowej delegacji do wydania stosownego rozporządzenia wraz z odpowiednimi wytycznymi". Poza tym podano, że "zgodnie z wymogami Konstytucji, konieczne jest określenie wytycznych do ustawowych upoważnień do wydania rozporządzeń
(art. 4 ust. 2 ustawy o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych).

Po zaplanowanym spotkaniu w Bibliotece Narodowej przedstawimy Państwu wnioski wynikające z dyskusji na forum Zespołu Roboczego”.

Obecny system jest - z jednej strony - kosztowny dla wydawców (zwłaszcza w przypadku pozycji wydawanych w małym nakładzie), z drugiej zaś strony - powoduje, że biblioteki otrzymują bardzo liczne tytuły, których terminowa ewidencja powoduje liczne problemy.

Pracownik co miesiąc robi kilkanaście paczek i wysyła je do bibliotek, gdzie - jak się okazuje - mają klęskę urodzaju. No bo przykładowo mamy w Polsce 100 wydawnictw (oczywiście jest ich dużo, dużo więcej), które miesięcznie wysyłają do biblioteki po 10 książek, więc miesięcznie jest do skatalogowania 1000 książek. No i kolejny sztab pracowników ewidencjonuje, pieczątkuje, kataloguje, nakleja itd. Gdyby wszystkie wydawnictwa wywiązywały się ze swoich obowiązków, biblioteki byłyby dosłownie zalane książkami.

Najrozsądniejszym wydaje się rozwiązanie przesyłania książek w wersji elektronicznej. W ten sposób można zaoszczędzić dużo pieniędzy i miejsca.

Niestety pojawia się problem dostępności dla czytelnika. Ciekawym rozwiązaniem byłby tu projekt bibliotek gromadzących książki w wersji elektronicznej. Jako czytelnik przychodzisz, wrzucasz pieniążek, wciskasz guzik, i wyskakuje książka wydrukowana na jakimś ekologicznym materiale. Wykorzystasz książkę, odnosisz na przemiał do biblioteki i masz taniej następną książkę.

Jako, że nie jesteśmy ciałem decyzyjnym w tej sprawie możemy sobie ponarzekać. I chyba to na razie musi nam wystarczyć.

Może Google z tym swoim katalogowaniem książek spowoduje jakiś przełom w sprawie?

Osobiscie uwazam,ze powinna byc ta ustawa nieco zmieniona,aby objete nia byly tylko wydania z nakladem co najmniej 750 sztuk.

Najrozsądniejszym wydaje się rozwiązanie przesyłania książek w wersji elektronicznej. W ten sposób można zaoszczędzić dużo pieniędzy i miejsca.

Ile zajmuje wprowadzenie pojedynczej książki do ewidencji? Przez "sztab pracowników"? 5 minut?

Warszawa, 2.XI.2009 r.
Szanowny Pan
Bogdan Zdrojewski
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
w miejscu
Szanowny Panie Ministrze,
Bardzo dziękuję za Pańską odpowiedź, a zwłaszcza za propozycję spotkania i dialogu o najważniejszych dla środowiska książki problemach. Dziękujemy również za podjęte przez Pana Ministra działania, które mogą wkrótce doprowadzić do rozwiązania najbardziej nabrzmiałych problemów. Jeśli Pan Minister pozwoli, chciałem się krótko odnieść do Pana stanowiska, być może ułatwi to rozmowę podczas planowanego spotkania.
1) Egzemplarz obowiązkowy. Wydawcy są skłonni oddawać 3 egzemplarze obowiązkowe na dzisiaj obowiązujących zasadach (tzn. całkowicie na koszt wydawcy). To liczba dominująca w krajach Unii Europejskiej. Poszukujemy teraz kompromisu z Krajową Radą Biblioteczną i staramy się wypracować wspólne stanowisko. Najtrudniej pożegnać się z ideą egzemplarza obowiązkowego bibliotekom uniwersyteckim – te jednak nie potrzebują w swoich zbiorach wszystkich książek wydawanych w Polsce. Sądzimy również, że znacznie zmniejszone w stosunku do dzisiejszego stanu zapotrzebowanie bibliotek uniwersyteckich na wyraźnie sprofilowane pozycje nie byłyby aż tak wielkim obciążeniem dla Skarbu Państwa.
2) Public Lending Right. Główny problem jest poza dyskusją, ponieważ rekompensata posiadaczom praw autorskich za wypożyczanie książek chronionych prawem autorskim jest obowiązkiem rządu polskiego wynikającym z nadrzędności prawa Unii Europejskiej nad prawem krajowym. Możemy jednak, i powinniśmy rozmawiać o sposobie rozwiązania problemu. Argument, iż obciążone opłatami biblioteki kupowałyby mniej książek nie jest przekonujący dla wydawców z kilku powodów. Po pierwsze, obecne zakupy bibliotek nie przekraczają kilku procent wartości rynku książki i są całkowicie nieznaczące dla posiadaczy praw autorskich w Polsce. Po drugie, skala wypożyczania książek jest tak wielka, iż nawet drobne opłaty za wypożyczanie byłyby wyższe od zakupów książek o kilkaset procent. Po trzecie, na biblioteki przeznacza się coraz więcej funduszy ze Skarbu Państwa, samorządów, funduszy unijnych oraz prywatnych fundacji (np. Billa Gatesa). Wydawcy, jako prywatni przedsiębiorcy, nie mają żadnych szans na tak wielką pomoc publiczną, jak biblioteki. Nie ma żadnego powodu, by obciążać kosztami zaopatrywania bibliotek w większości drobnych przedsiębiorców, i tak z trudnością walczących o przetrwanie.
3) Dozwolony użytek, reprografia. Bardzo liczymy na rozwiązanie tego problemu przez polski Parlament oraz MKiDN, ponieważ obecnie obowiązujące rozwiązania są po prostu sprzeczne z prawem europejskim, a zwłaszcza z „three step test” (test trzech kroków) Konwencji Berneńskiej. Rozporządzenie Ministra Kultury o zwiększeniu stawek za wykorzystanie reprograficzne utworów w bardzo krótkim czasie poprawiłoby ściągalność opłat i podniosłoby ich wysokość.
4) Fundusz Martwej Ręki. Wydawcy nigdy nie negowali potrzeby i sensowności takiego Funduszu, wspierającego twórców. Są jedynie przekonani, iż jest wiele innych grup biznesu znacznie lepiej radzących sobie w nowej rzeczywistości, które można by obciążyć obowiązkiem subsydiowania twórców. Można sobie na przykład wyobrazić, że obowiązkowe obciążenie tego typu opłatami wszystkich urzędników państwowych (włącznie z rządem) przyniosłoby znacznie skuteczniejszą pomoc twórcom. Powód obciążenia tego typu opłatami ministrów oraz wydawców jest dokładnie taki sam – to prawo kaduka. W najgłębszym przekonaniu wydawców Fundusz Martwej Ręki jest sprzeczny z konwencjami międzynarodowymi, prawem europejskim, a przede wszystkim z Konstytucją RP i Polska Izba Książki w najbliższym czasie wykaże ten fakt wszystkim upoważnionym i zainteresowanym instytucjom.
Pozostając z wyrazami szacunku
Dr Piotr Marciszuk, prezes PIK