JDobrze pamiętam prasowe publikacje fragmentów tej powieści już ponad dwadzieścia lat temu, kiedy PIW anonsował ukazanie się „Pływającej opery” już w następnym roku. Wprawdzie rok rozciągnął się do dwudziestu lat, ale teraz już wiem co to znaczy lepiej późno niż wcale. Zresztą, dodam na marginesie, Wydawnictwo Literackie z Krakowa anonsowała jeszcze wcześniej druk „Listów” tego samego autora, co do tej pory nie znajduje pokrycia w faktach. Jako czytelnik mogę się jedynie irytować niespełnionymi obietnicami, bo cóż innego mi pozostaje. John Barth jest sztandarową postacią postmodernizmu amerykańskiego, więc z nadzieją otwieram każdą jego książkę, nawet jeśli w Polsce ukazuje się w ponad 40 lat po pierwszej publikacji. „Pływająca opera” jest debiutem powieściowym tego autora, więc daleko jej jeszcze do wirtuozerii „Bakunowego faktora” czy „Zagubionego w wesołym miasteczku”, ale już w tej książce widać podstawowe cechy pisarstwa Bartha. Tragiczna z pozorów historia opowiedziana z zupełnie zaskakującym dystansem przez samego bohatera, Todda Andrewsa – adwokata z wadą serca, która może go w każdej chwili pozbawić życia – jest punktem wyjścia do rozważań nad celowością ludzkiego życia upływającego w ciągłej obawie o to, czy nastąpi ciąg dalszy. Świadomość wiszącego nad bohaterem zagrożenia, które może zostać sprowokowane każdym gwałtowniejszym wysiłkiem fizycznym czy napięciem emocjonalnym, praktycznie wymusza refleksyjny dystans do życia, jaki Todd Andrews przyjmuje ze stoickim spokojem. Dokonuje wiwisekcji pisząc „dochodzenie” mające na celu wyjaśnienie dlaczego odstąpił od samobójstwa, które wydawało mu się naturalną konsekwencją jego choroby. Powieść Bartha to jednak nie tylko traktat moralny, ale także zgrabna intryga fabularna, którą czyta się lekko i z zainteresowaniem. Nie ma w niej niczego z tak zwanych „ciężkich powieści eksperymentalnych”, więc mogę ją polecić prawie każdemu choć trochę wyrobionemu czytelnikowi.