eBooki (prawie) od A-Z - poradnik

muaddib2

Witam!

Tytułem wstępu - poniższy artykuł z pewnością nie wyczerpuje tematu szeroko pojętego obcowania z literaturą w formie elektronicznej, nie jest też pełnym przekrojem pojęć i trendów pojawiających się w tej dziedzinie, jak również nie odpowiada na wszystkie pytania, jakie mogą dotyczyć eBooków.

Jest jednak czymś, co może pomóc wszystkim tym, którzy na początku swojej "przygody" z książkami elektronicznymi chcieliby dowiedzieć się, co jest dla nich możliwie najlepszym rozwiązaniem i jak się w ogóle do korzystania z przepastnych zasobów literatury elektronicznej zabrać, by odbyło się to lekko, możliwie łatwo a przede wszystkim odbierało jak najmniej z przyjemności czytania.

Zalążki tego artykułu pojawiły się już w innych wątkach - tu zebrałem większość z tego, co tam napisano "do kupy" a bogatszy o kilka nowych doświadczeń, uzupełniłem o to, czego się w międzyczasie nauczyłem. Nie jestem w tej materii omnibusem bynajmniej, takoż rzeczowe komentarze i konstruktywna krytyka mile widziana. O ile czas pozwoli postaram się "poradnik" rozbudować i uzupełniać.

A teraz do rzeczy:

I. NA CZYM CZYTAMY E-BOOKI?

Zasadniczo mozemy wyodrębnić tu dwie kategorie:

1. Urządzenia stacjonarne, a więc głównie komputery PC i inne. W praktyce jest to jedno z najlepszych rozwiązań, jeśli chodzi o możliwość korzystania z wielu formatów, które można w przystępny sposób konwertować, dopasowując do oprogramowania, z którego dostępnością nie ma najmniejszego problemu. Mankamentem takiej formy korzystania z książek elektronicznych jest dość niska wygoda podczas czytania - ostatecznie trzeba siedzieć przed monitorem, często w pozycji, która na dłuższą metę bywa uciążliwa i męcząca.

2. Urządzenia przenośne - tu spektrum urządzeń jest nieco szersze, od najzwyklejszych telefonów komórkowych począwszy, poprzez wszelkiego rodzaju urządzenia typu palmtop, PocketPC, czy smartphone, na dedykowanych czytnikach e-booków (Cybook, iLiad) skończywszy. Wygoda korzystania z takich urządzeń jest dużo większa - można korzystać z nich poza domem, w podróży i czytać wszędzie tam gdzie nam się żywnie podoba i jest nam wygodnie (np. w łóżku... mmm...).

Wady? Cóż, jest ich co najmniej tyle ile możliwych typów urządzeń: na przykład czytanie na komórkach jest dość męczące, z powodu zgubnego wypływu na wzrok (wielkość ekranu w większości komórek nie daje raczej wielkiego pola do popisu), z wszelkiego rodzaju palmtopami trzeba się troszkę pomęczyć, zanim uzyska się odpowiedni efekt (chociaż obecnie nie jest aż tak źle) a czytniki obsługują dość niewielką liczbę formatów e-booków i są raczej urządzeniami ekskluzywnymi ze względu na wysoką cenę.

Do tej kategorii zaliczamy również notebooki i laptopy, jednak w kwestii dostępności oprogramowania i możliwości odczytu wielu formatów nie różnią się one znacząco od stacjonarnych PC-ów. A wygoda korzystania z nich jest w znacznej mierze zależy od wielkości tego typu urządzenia.

II. FORMATY E-BOOKÓW

Liczba formatów jakich występują książki elektroniczne jest duża. Postaram się wymienić te najbardziej popularna (czyt. najlepiej mi znane).

1. TXT, DOC, RTF - najpopularniejsze formaty dokumentów i książek elektronicznych. W tych formatach znajdziecie zdecydowaną większość e-booków, rozpoznawane są przez - bodajże - największą liczbę urządzeń, jak również dają dużą swobodę dostosowania e-booka do osobistych preferencji (m.in. łatwość konwersji na inne formaty).

2. PDF - jest formatem o tyleż popularnym, co uciążliwym. To znaczy, precyzując, bywa uciążliwy, kiedy w grę wchodzi konieczność konwersji na inne formaty, dla innych niż PC urządzeń. Nie zmienia to faktu, że jest to format wciąż popularny i jest jednym z niewielu formatów obsługiwanych przez urządzenia, do których - teoretycznie - należeć może przyszłość literatury elektronicznej, czyli dedykowane czytniki. I chociaż gotowe dokumenty PDF są z reguły lepiej niż poprawnie przygotowane, to otrzymujemy takiego e-booka z całym "dobrodziejstwem inwentarza" a przy konieczności zmian trzeba się ociupinkę nagimnastykować.

3. PRC - coraz popularniejszy format odczytywany przez program Mobipocket Reader, który dostępny jest na wiele platform zarówno stacjonarnych, jak i przenośnych (m.in. komórki z systemem Symbian). Format PRC bywa też rozpoznawany przez dedykowane urządzenia do czytania e-booków. Zaletą tego formatu jest to, że niezależnie od platformy, na której czytamy struktura dokumentu (formatowanie, polskie znaki) zostaje zachowana, bez potrzeby dostosowywania indywidualnie do każdego urządzenia.

4. HTML - w sumie nie jest to obecnie format popularny, ale warto o nim wspomnieć, przez sam fakt, że e-booki w tym formacie się pojawiają. Z odczytaniem ich nie powinno być większego problemu - wystarczy przeglądarka stron internetowych.

5. LIT - format obsługiwany przez program Microsoft Reader. Warto o nim wspomnieć dlatego, że program ten jest standardowym readerem e-booków na platformach przenośnych typu PocketPC z systemem operacyjnym Microsoftu. Niestety, nie mam z nim dużego doświadczenia a i e-booki w tym formacie pojawiają się dość rzadko (bynajmniej polskojęzyczne), więc na chwilę obecną nie mogę nic więcej na jego temat powiedzieć.

III. CZYTANIE NA PC

Mimo, że kwestia komfortu czytania e-booków na PC jest dyskusyjna, to i tak jest to z pewnością urządzenie najczęściej w tym celu wykorzystywane ze względu na swą powszechność. Programów do czytania na PC jest wiele, jak już wspomniałem, ja ograniczę się do polecenia tych, z którymi sam miałem przyjemność obcować i które w moim odczuciu do czytania e-booków nadają się najlepiej.

1. µBook Reader - najlepszy w chwili obecnej program do czytania formatów HTML, TXT, RTF, PRC. Program ma duże możliwości konfiguracyjne i obsługuje (bo drobnej modyfikacji) polskie znaki. Najnowsza wersja - µBook Reader 2008b - działa pod Vistą. Sam program, jak i spolszczenie jego interfejsu i sposób na zaimpletowanie polskich znaków (w dziale Extras) znajdziecie na stronie producenta http://www.gowerpoint.com/. Szczerze ów program polecam!

2. yBook Reader nieco "uboższy", aczkolwiek sympatyczny w obsłudze i również dobrze konfigurowalny programik, którego używałem przed poznaniem µBooka. Obsługuje formaty TXT, RTF i HTML i nie sprawia problemów z polskimi literkami, wykorzystując po prostu czcionki systemowe. Jest też kompatybilny z Vistą. Do pobrania stąd: http://www.spacejock.com/yBook_Download.html. Program jest w 100% darmowy!

3. Adobe Acrobat eBook Reader 2.2 - jest to jedyny "czytnik" PDF-ów na PC, który szczerze przypadł mi do gustu. Prostota i łatwość obsługi - to jego zalety. Wady? Cóż, wszystko to, co wiąże się z plikami PDF - najbardziej uciążliwa uciążliwość to - oczywiście - brak możliwości powiększenia tekstu bez powiększenia całej strony. Ot, PDF-y!.

Program do pobrania stąd: http://apin.bg.pwr.wroc.pl/download/ACROREAD/WIN95/eBookReaderInstall.exe

4. Foxit Reader - mały, ale bardzo sprawny i darmowy czytnik PDF-ów, który nie spowalnia komputera jak olbrzymi Acrobat Reader.

Program do pobrania stąd: http://www.foxitsoftware.com/pdf/reader_2/down_reader.htm

Poza tymi istnieją jeszcze dwa powszechnie chwalone programy, których niestety nie testowałem, więc pozwolę sobie chwilowo pominąć pisanie o nich. Nadmienię tylko, że są to Ice Book Reader Professional i Mobipocket Reader w wersji na PC.

Poniżej screenshoty z Mobipocket Desktop Readera w wersji na PC:

------------------ Dodano: Dzisiaj o 20:20:34 ------------------

IV. CZYTANIE NA URZĄDZENIACH PRZENOŚNYCH CZ. 1 - PALMTOP, POCKET PC, SMARTPHONE, BLACKBERRY i TELEFONY Z SYMBIANEM.

Urządzenia typu palmtop, Pocket PC, smartphone oraz wszystkie telefony oparte na systemie Symbian obsługuje jedna, doskonała darmowa aplikacja - MOBIPOCKET eBook Reader. Formatem firmowym tego programu jest PRC.

By przygotować e-booka tak, by można go było za pomocą MOBIPOCKET eBook Readera przeczytać na Twoim urządzeniu przenośnym, autorzy stworzyli specjalny program - Mobipocket Creator, dzięki któremu za pomocą kilku kliknięć myszką z formatów takich jak DOC, PDF, TXT i HTML otrzymasz elektroniczną książkę, którą bez problemu przeczytasz i na Pocet PC i, na przykład, na Nokii N70.

Jednak po kolei.

1. Pierwszą czynnością jaką musisz wykonać, jest zainstalowanie na swoim urządzeniu odpowiedniej wersji programu MOBIPOCKET eBook Reader. W dziale Download (http://www.mobipocket.com/en/DownloadSoft/default.asp?Language=EN) na stronie producenta łatwo znajdziesz odpowiednią wersję instalatora na swoje urządzenie.

Proces instalacji jest inny w przypadku każdego urządzenia - ten krok musisz zrobić samodzielnie. Nie jest to trudne, nawet dla laika - na przykład na komórce instaluje się Mobipocket Readera jak każdą inną aplikację.

2. Teraz pozostaje przygotowanie e-booka, tak by była widoczny pod Mobipocket Readerem, czyli skonwertowanie pliku do formatu PRC. W przypadku książek polskojęzycznych dodatkowym problemem - z którym Mobipocket Reader radzi sobie, jak żaden inny program - jest obsługa i prawidłowe wyświetlanie polskich czcionek.

Przed konwersją warto jednak dokument trochę ujednolicić za pomocą zwykłego edytora tekstu (np. MS Worda). Wiadomo, w dobrze sformatowanym e-booku stosuje się różne wielkości czcionek i różne inne opcje wpływające na wizualizację dokumentu. Z kilku z tych "wodotrysków" lepiej zrezygnować, by nie psuć sobie później przyjemności z czytania na urządzeniu przenośnym.

Więc przede wszystkim używamy opcji Zaznacz Wszystko i wyłączamy Kursywę w całym dokumencie. Tekst pisany Kursywą po konwersji nie jest wyświetlany prawidłowo, to znaczy większość polskich znaków wyświetlana jest błędnie. Nie wiem, co jest tego przyczyną i może w nowszych wersjach problem ten się nie pojawi a może jest to kwestia sprzętu, na którym czytam, jakkolwiek żeby nie psuć sobie później czytania, lepiej zrobić tak, jak napisałem.

Z wyświetlaniem tekstu Pogrubionego problemu nie ma. Natomiast osobiście preferuję ustawienie jednolitej wielkości czcionki dla całego dokumentu przed konwersją - to też może mieć wpływ na estetykę wynikowego pliku PRC.

Kiedy już poczynimy te drobne zabiegi kosmetyczne, zapisujemy dokument do formatu DOC (na chwilę obecną konwersja bezpośrednio z RTF nie jest możliwa).

Program Mobipocket Creator instalujemy na PC. Uruchamiamy i przechodzimy do Ustawień (Settings) i tam w polu Default language wybieramy Polish a w polu Default encoding: Western (Windows-1252).

Po uruchomieniu, w sekcji Import From Existing File wybieramy MS Word Document.

Następnie wybieramy dokument, który chcemy przerobić i ścieżkę, gdzie ma być zapisany wynikowy plik PRC.
Klikamy na Import i czekamy aż program wykona wszystkie czynności związane z pre-konwersją. Nie powinno to trwać długo...

Następnie zaznaczamy pre-konwertowany plik na liscie Publication Files (1) i kilkamy na opcję Build (2)

W następnym oknie na przycisk Build. Czekamy kilkanaście sekund...

Skonwertowany przez nas plik PRC znajduje się w miejscu jakie wskazaliśmy do zapisania e-booka w Folderze o takiej samej nazwie, jak plik który przerabialiśmy. Plik PRC kopiujemy do odpowiedniego miejsca na swoim urządzeniu przenośnym - w przypadku Pocket PC i palmtopów można tę czynność zautomatyzować, a na komórkach po zainstalowaniu Mobipocket Readera tworzony jest specjalny folder (o nazwie eBooks, bądź eBooki), do którego za pomocą kabla USB, podczerwieni czy bluetootha wgrywamy e-booka.

Obsługa Mobipocket Readera jest banalnie prosta i nie różni się znacząco pod względem funkcjonalności od programów do czytania na PC. Szczerze polecam!

EDIT: TUTAJ możecie zobaczyć wizualizacje programu Mobipocket Reader na standardowych urządzeniach przenośnych.

------------------ Dodano: Dzisiaj o 13:31:15 ------------------

V. CZYTANIE NA URZĄDZENIACH PRZENOŚNYCH CZ. 2 - TELEFONY KOMÓRKOWE (JAVA)

Czytanie książek elektronicznych na komórkach jest pewnym ekstremum. Niewielkie rozmiary ekranu a co za tym idzie mały rozmiar czcionki odbija się niekorzystnie na wzroku i przy dłuższym czytaniu możemy odczuć to naprawdę boleśnie (łzawienie, pieczenie oczu). Nie jest to z pewnością sposób, który można polecić jako jedyną metodę korzystania z e-booków. Jednak w tych krótkich chwilach, kiedy - na przykład - jedziemy autobusem, lub w czasie przerwy między lekcjami, możliwość przeczytania kilku "stron" na komórce jest rozwiązaniem całkiem dobrym.

Jak przygotować e-booka (a właściwie m-booka) na Twój telefon?

Rozwiązań jest kilka, jednak najlepszym jest stworzenie tzw. midletu java, który rozpozna większość starszych i nowych modeli telefonów komórkowych. Programem, dzięki któremu stworzymy taki midlet bez większych problemów jest TEQUILACAT BOOK READER. Nazwa może być nieco myląca, bo w sumie program ten jako taki nie jest czytnikiem a służy do przygotowania m-booka.

Podany poniżej przepis jest najprostszą z metod - celowo pomijam takie etapy, jak tworzenie rozdziałów (co TEQUILACAT również umożliwia) i innych "wodotrysków" - ostatecznie każdy może we własnym zakresie "pokombinować".

1. Ściągamy najnowszą wersję TEQUILACAT BOOK READERA - http://tequilacat.org/dev/br/download/tcbr-2.2.8.zip.

2. Rozpakowujemy archiwum tcbr-2.2.8.zip.

3. Ściągamy plugin umożliwiający konwersję z formatów takich jak m.in. PDF, DOC, RTF, HTML - http://tequilacat.org/dev/br/plugins/gettext.zip.

4. Zawartość archiwum gettext.zip rozpakowujemy do folderu Plugins w katalogu głównym programu.

5. Uruchamiamy Shell.exe.

6. W oknie Wersja Midletu wybieramy markę telefonu, lub jeśli nie znajdziesz swojego urządzenia wybieramy MIDP 1.0 PHONE (dla starszych aparatów) lub MIDP 2.0 PHONE (nowsze modele).

7. W polach Midlet name i Jar file name wpisujesz kolejno tytuł książki jaki będzie się wyświetlała na ekranie komórki i nazwę pliku JAR w jakim zapisany będzie m-book

8. Jako standard kodowania wybierasz Western European i zaznaczasz opcję Rozpoznawaj rozdziały

9. W sekcji Books wybierasz Add book i dodajesz książkę w dowolnym, rozpoznawanym formacie (PDF, DOC, RTF, TXT).

Po prawej stronie uzyskamy podgląd, na którym zobaczysz, jak mniej-więcej będzie wyglądał m-book po konwersji - masz też możliwość sprawdzenia poprawności wyświetlania polskich znaków i wyłapania innych możliwych błędów.

10. Przechodzimy do sekcji Fonts/Preview - tutaj dokonasz ostatnich zabiegów kosmetycznych. Przede wszystkim warto dodać fonty systemowe używając opcji Add Windows Font, na ekranie komórki dobrze prezentują się Arial i Veranda. Możesz też dodać kilka fontów w różnych rozmiarach a po uruchomieniu midletu java na komórce mamy również możliwość konfiguracji wyświetlania, tak więc warto trochę poeksperymentować z czcionkami.

11. Jeśli nie wybrałeś konkretnego modelu komórki w zakładce Screen Size ustawiasz parametry ekranu. Można również lekko zwiększyć marginesy, bo z regułu na obrzeżach ekranu zachodzi swego rodzaju zniekształcenie - nie pytaj z jakiego powodu, ale warto zadbać o to, by tekst wyświetlany był dostatecznie przejrzyście. Jeśli chcesz by u dołu ekranu wyświetlany był pasek postępu, warto zwiększyć nieco dolny margines, tak, by ów pasek nie zasłaniał nam tekstu.

12. W zakładce Text wrap (dzielenie tekstu) ustawiasz jako Wrap mode opcję Word wrap i wyłączasz opcję Show incomplete bottom line - w ten sposób będziemy mieli pewność, że ostatni wers nie zostanie, na przykład wyświetlony w połowie.

13. W zakładce Scroll bar wybierasz Status bar at bottom - w trakcie czytanie będziesz widział użyteczny pasek postępu. Opcję tą można wyłączyć w trakcie czytania na komórce, zastępując szeroki pasek wąską linijką obrazującą progres czytania.

I w zasadzie po wykonaniu tych czynności możesz zapisać m-booka do formatu JAR. Oczywiście można jeszcze pobawić się różnymi opcjami (zrobić ręcznie podział rozdziałów, ustawić sposób "sterowania" m-bookiem na komórce itp.), ale podany wyżej sposób w zupełności wystarczy, by stworzyć dobrze się prezentującego i czytelnego m-booka.

A więc klikasz na Build i czekasz kilka sekund...

Gotowego m-booka w formacie JAR przenosisz do komórki za pomocą kabla usb, łacza podczerwieni czy bluetooth a w przypadku starszych modeli używasz do tego strony http://gsm.elektroda.net/upload/index.php i wczytujesz plik przez WAP. Dodatkowym ograniczeniem starszych modeli jest rozmiar - jakieś 63 KB - w nowszych wielkość pliku ograniczona jest tylko pojemnością pamięci naszego telefonu.

I TO BY BYŁO NA TYLE

Zbiór porad będzie w przyszłości rozbudowywany, więc warto tu od czasu do czasu zajrzeć, czy aby nie pojawiło się jakieś nowe, odpowiadające Wam rozwiązanie. Na chwilę obecną jest to jednak wszystko...

eBooki (prawie) od A-Z - poradnik

Kto przegląda forum