"Szczelina", przekład Anna Dobrzańska-Gadowska wyd. Świat Książki, Warszawa 2008r

Doris Lessing jest laureatką Nagrody Nobla z 2007 r. i, ktoś się może nie zgodzić, już tylko to zalicza ją do miana autorek, po których twórczość należy sięgnąć, chociażby po to, aby wyrobić sobie opinię.

Autorka oparła się na pewnym naukowym artykule, którego autor postawił hipotezę,że pierwotnym gatunkiem ludzkim były prawdopodobnie kobiety, dzieworodne kobiety. Dodała do tego fakt, że "życie wyszło" z morza. I tak mamy pierwsze kobiety - Szczeliny. Pojawienie się pierwszego potomka płci męskiej, zwanego Potworem, a później Tryskaczem rodzi problemy. Problemów jest coraz więcej ponieważ narodziny Tryskaczy nie są już postrzegane jedynie jako wybryk natury ale stają się normą, której Szczeliny nie chcą zaakceptować. Tryskacze są inni, są nie tylko inni anatomicznie, są niezrozumiali w zachowaniach dla Szczelin, żyją gdzie indziej, myślą inaczej, postrzegają w odmienny sposób, mają inne potrzeby i w końcu zajmują się rzeczami, z punku widzenia Szczelin zupełnie absurdalnymi. Można powiedzieć, że jest to książka o konflikcie płci, o różnicach, które będą zawsze nas dzielić, ale to jest również opowieść o tym kiedy i dlaczego spotykamy się i dlaczego się nawzajem potrzebujemy i nie chodzi tu o takie oczywistości jak korzyści wynikające z prokreacji, chodzi o spotkanie psychiczne.
Rzecz jasna nie chodzi li tylko o różnice i nieporozumienia na tle odmienności płci, jest tu obraz tego, co dzieje się ze społecznością postawioną w obliczu zmian ze swoim jak się okazuje odwiecznym lękiem przed odmiennością, odrzucaniem i niezauważaniem jej a w końcu ciekawością i poznaniem.
Forma jest oszczędna i, co bardzo mi się podoba, romansuje z najstarszą formą opowieści, pramatką książki - przekazem ustnym. Bardzo udanym i uzasadniającym zabiegiem jest przytaczanie przekazów jedynie Szczelin, dlaczego Tryskacze tego nie robią? Podpowiedzią niech będzie motto książki "Mężczyzna działa, kobieta istnieje" Roberta Graves'a